علل چاقی و لاغری؟ بیماری های زمینه ای چاقی و لاغری کدامند؟

نقش داروها در تناسب اندام در چاقی و لاغری؟

بیماری های زمینه ای لاغری و چاقی بحث اصلی این مقاله است که در زیر به صورت مفصل توضیح داده شده است.

با توجه به اهمیت تناسب اندام و توجه روز افزون افراد به مساله ی چاقی و لاغری، برآن شدیم تا در سایت دکتر فاطمه ناجی، مقالاتی با مضمون رژیم غذایی و دارو تدوین کنیم. در این سری مقالات به بررسی ارتباط مفید یا مضر داروها با تناسب اندام پرداخته ایم.

مقالات تناسب اندام و رژیم غذایی در ۴ عنوان زیر در سایت دکتر فاطمه ناجی منتشر می شود:

1.  چاق هستم یا لاغر؟ آشنایی با انواع رژیم های غذایی!
2. بیماری های زمینه ای چاقی و لاغری کدامند؟
3. داروهای کاهش وزن و لاغری کدامند؟
4. داروهای افزایش وزن و چاقی کدامند؟

این مقاله با عنوان “بیماری های زمینه ای چاقی و لاغری کدامند؟” دومین مقاله از سری مقالات تناسب اندام و داروهاست که به شرح مفصل آن می پردازیم:

بیماری های زمینه ای چاقی چیست؟

شناخت بیماری هایی که ما را چاق یا لاغر می کنند ممکن است دسترسی ما را به تناسب اندام و در نهایت بهتر زندگی کردن راحت تر کند. علل چاقی و لاغری بسیار گسترده است.  اگرچه تأثیرات ژنتیکی، رفتاری، متابولیکی و هورمونی بر وزن بدن وجود دارد، اما چاقی هنگامی اتفاق می‌افتد که خوردن کالری بیشتر از آنچه در فعالیت‌های روزانه و ورزش سوزانده می‌شود – به صورت طولانی مدت – باشد. با گذشت زمان، این کالری های اضافی جمع می شوند و باعث افزایش وزن می شوند. در واقع این بیماری یکی از بیماری های زمینه ای چاقی ولاغری است.

اما چاقی همیشه فقط مربوط به کالری دریافتی یا داشتن یک زندگی کم تحرک نیست. در حالی که اینها واقعاً دلایل چاقی هستند، برخی از دلایل دیگر چاقی غیرقابل کنترل هستند.

علل خاص معمول چاقی عبارتند از:

۱: ژنتیک

ژن هایی که از والدین خود به ارث می‌برید ممکن است بر میزان چربی بدن شما و محل توزیع آن چربی تأثیر بگذارد. و از علل چاقی و لاغری حساب شوند. ژنتیک همچنین ممکن است در میزان کارآیی بدن شما برای تبدیل غذا به انرژی، تنظیم میزان اشتهای بدن و سوزاندن کالری بدن در هنگام ورزش نقش داشته باشد.

۲: پیری

با افزایش سن، تغییرات هورمونی و سبک زندگی کم فعالیت، خطر چاقی را افزایش می‌دهد. علاوه براین، با افزایش سن، میزان عضله در بدن کاهش می‌یابد. به طور کلی، توده عضلانی پایین منجر به کاهش متابولیسم می شود. اگر به طور آگاهانه چیزهایی را که می خورید کنترل نکنید و با افزایش سن از نظر جسمی تحرک کمتری داشته باشید، احتمالاً اضافه وزن پیدا می‌کنید.

۳: خواب ناکافی

کم خوابیدن یا زیاد خوابیدن می تواند باعث تغییر در هورمون‌هایی شود که اشتها را افزایش می دهند.همچنین ممکن است هوس غذاهای پرکالری و کربوهیدرات کنید، که می‌توانند در افزایش وزن نقش داشته باشند.

۴: بارداری

افزایش وزن در دوران بارداری معمول است. از دست دادن وزن بعد از تولد کودک دشوار است.این افزایش وزن ممکن است به پیشرفت چاقی در زنان کمک کند. تغذیه با شیر مادر ممکن است بهترین گزینه برای کاهش وزن به دست آمده در دوران بارداری باشد.

۵: ترک سیگار

ترک سیگار اغلب با افزایش وزن همراه است و برای برخی از افراد می‌تواند منجر به افزایش وزن کافی برای واجد شرایط چاقی شود. اغلب این اتفاق به این دلیل می‌افتد که مردم برای کنار آمدن با ترک سیگار از غذا استفاده می‌کنند. با این حال ترک سیگارمزیت بیشتری برای سلامتی شما نسبت به استعمال سیگار دارد و پزشک می‌تواند به شما در جلوگیری از افزایش وزن پس از ترک سیگار کمک کند.

۶: برخی از بیماری‌های زمینه ای منجر به افزایش وزن و چاقی

برخی از بیماری‌ها می‌توانند منجر به افزایش وزن و چاقی شوند به طور مثال:

• تخمدان پلی کیستیک (PCOS) ، وضعیتی که باعث عدم تعادل هورمون های تولید مثل زن می شود.
• سندرم پرادر-ویلی، یک بیماری نادر در هنگام تولد است که باعث گرسنگی بیش از حد می شود.
• کوشینگ، بیماری ناشی از داشتن سطح بالای کورتیزول (هورمون استرس) که سبب چاقی می‌شود.
• کم‌کاری تیروئید، وضعیتی که در آن غده تیروئید به اندازه کافی برخی از هورمون‌های مهم تولید نمی کند.
• آرتروز (OA) و سایر شرایطی که باعث درد می‌شوند و ممکن است منجر به کاهش فعالیت شوند.

توجه: مطلبی که مطالعه می‌کنید صرفا جنبه‌ی افزایش آگاهی دارد و به هیچ وجه جایگزین توصیه‌های پزشک نیست.  مشاوره با پزشک

علل زمینه‌ای لاغری چیست؟

کاهش وزن بدون دلیل دلایل پزشکی و غیرپزشکی زیادی دارد.اغلب، ترکیبی از موارد منجر به کاهش وزن می‌شود اما بعضی اوقات علت خاصی پیدا نمی شود.

دلایل احتمالی کاهش وزن غیر قابل توجیه عبارتند از:

۱: از دست دادن عضله

علل چاقی و لاغری بسیار پراکنده است. از این علل می توان به از دست دادن عضله اشاره کرد. کاهش عضله یا از بین رفتن عضله می‌تواند منجر به کاهش وزن غیرمنتظره شود. علامت اصلی آن ضعف عضلانی است. حتی ممکن است یکی از اندام های شما کوچکتر از اندام دیگر باشد.

اگر مدتی از عضلات استفاده نشود، این اتفاق می‌افتد.

سایر علل احتمالی از دست دادن عضله عبارتند از:

• آسیب‌ها مانند شکستگی استخوان‌ها
• سالخوردگی
• سوختگی
• سکته
• آرتروز
• روماتیسم مفصلی
• پوکی استخوان

۲: تیروئید پرکار

پرکاری تیروئید هنگامی ایجاد می‌شود که غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروئید تولید کند. این هورمون ها بسیاری از عملکردهای بدن از جمله سوخت و ساز بدن را کنترل می کنند.

اگر تیروئید بیش از حد فعال باشد، حتی اگر اشتهای خوبی داشته باشید به سرعت کالری می سوزانید. نتیجه می تواند کاهش وزن غیر عمدی باشد. به طور کلی بیماری های تیروئید را می توان از علل زمینه ای چاقی و لاغری نام برد.

علائم دیگرپرکاری تیروئید عبارتند از:

• ضربان قلب سریع و نامنظم
• اضطراب
• خستگی
• عدم تحمل گرما
• مشکلات خواب
• لرزش دست

علل احتمالی پرکاری تیروئید عبارتند از:

• بیماری گریوز
• تیروئیدیت
• خوردن بیش از حد ید
• مصرف بیش از حد داروی تیروئید

درمان پرکاری تیروئید به سن و شدت بیماری بستگی دارد.به طور کلی پرکاری تیروئید، با داروهای ضد تیروئید، ید رادیواکتیو و جراحی درمان می شود.

۳: روماتیسم مفصلی

آرتریت روماتوئید (RA) یک بیماری خود ایمنی است که باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به مخاط مفاصل حمله کند و منجر به التهاب شود. التهاب مزمن می تواند سرعت متابولیسم را افزایش داده و وزن کلی را کاهش دهد.

علائم RA شامل تورم و درد مفصل است. معمولاً همان مفاصل را در دو طرف بدن تحت تأثیر قرار می‌دهد. در واقع این بیماری یکی از بیماری های زمینه ای چاقی ولاغری است.

علت دقیق RA مشخص نیست. ممکن است به موارد زیر مرتبط شود:

• سن
• ژن ها
• تغییرات هورمونی
• سیگار کشیدن
• چاقی

درمان RA معمولاً با دارو شروع می‌شود. داروها شامل داروهای ضد روماتیسمی، کورتیکواستروئیدها، بیولوژیک ها و مهارکننده های کیناز هستند.

۴: دیابت

از علل چاقی و لاغری، می توان به بیماری دیابت  اشاره کرد. یکی از دلایل کاهش وزن ناخواسته دیابت نوع ۱ است. در دیابت نوع ۱، سیستم ایمنی بدن به سلولهای لوزالمعده که انسولین تولید می کنند حمله می کند. بدون انسولین ، بدن نمی‌تواند از گلوکز برای تأمین انرژی استفاده کند. این باعث بالا رفتن گلوکز خون می شود.

کلیه‌ها گلوکز استفاده نشده را از طریق ادرار از بین می‌برند. همانطور که قند از بدن خارج می شود، کالری نیز کاهش می یابد. در واقع این بیماری یکی از بیماری های زمینه ای چاقی ولاغری است.

دیابت نوع ۱ همچنین باعث:

• تکرر ادرار
• کمبود آب بدن
• خستگی
• تاری دید
• تشنگی بیش از حد
• گرسنگی بیش از حد

درمان دیابت نوع ۱ شامل انسولین، کنترل قند خون، اصلاح رژیم و ورزش است.

۵: افسردگی

کاهش وزن ممکن است یکی از عوارض جانبی افسردگی باشد.

افسردگی همان قسمت‌های مغز را کنترل می کند که اشتها را کنترل می کنند. این می تواند منجر به اشتهای ضعیف و در نهایت کاهش وزن شود.

در بعضی از افراد، افسردگی ممکن است اشتها را افزایش دهد. در واقع این بیماری یکی از بیماری های زمینه ای چاقی ولاغری است.

علائم در افراد مختلف متفاوت است. علائم دیگر افسردگی عبارتند از:

• غم دائمی
• از دست دادن علاقه به سرگرمی ها
• انرژی کم
• تمرکز ضعیف
• کم یا زیاد خوابیدن
• افکار مرگ یا خودکشی
• تحریک پذیری

برای درمان افسردگی از رفتار درمانی ، روان درمانی و داروهای ضد افسردگی استفاده می‌شود.

۶: بیماری التهابی روده

کاهش غیرمنتظره وزن ممکن است علامت بیماری التهابی روده (IBD) باشد. IBD اصطلاحی است که چندین اختلال التهابی مزمن دستگاه گوارش را در بر می گیرد. دو نوع رایج بیماری کرون و کولیت اولسراتیو است.

التهاب مزمن IBD بدن را در وضعیت کاتابولیک قرار می‌دهد، به این معنی که دائماً انرژی مصرف می کند.

IBD همچنین گرلین، هورمون گرسنگی و لپتین، هورمون سیری را مختل می کند. این منجر به کاهش اشتها و کاهش وزن می شود.

علائم دیگرعبارتند از:

• اسهال
• دل درد
• نفخ شکم
• مدفوع خونی
• خستگی

درمان IBD معمولاً شامل حمایت غذایی، دارو و در برخی موارد جراحی است.

۷: بیماری مزمن انسدادی ریه

از علل چاقی و لاغری، می توان به بیماری مزمن انسدادی ریه نیز اشاره کرد. بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) یک بیماری پیشرونده ریه است. این شامل آمفیزم و برونشیت مزمن است. بسیاری از افراد مبتلا به COPD هر دو را دارند.

آمفیزم به آرامی به کیسه‌های هوا در ریه های شما آسیب می رساند و نفس کشیدن را دشوار می کند. برونشیت مزمن باعث التهاب مجاری تنفسی می شود که هوا را به ریه ها می‌رساند. این باعث ایجاد سرفه و مشکلات تنفسی می شود. در واقع این بیماری یکی از بیماری های زمینه ای چاقی ولاغری است.

COPD اولیه خفیف است. برخی از افراد ممکن است علائمی از خود نشان ندهند اما مواردی که ظاهر می شوند عبارتند از:

• تنگی نفس
• خس خس
• تنگی قفسه سینه
• سرفه خفیف با یا بدون مخاط

در مراحل بعدی ، COPD می‌تواند باعث کاهش وزن شود. تنفس سخت کالری زیادی می‌سوزاند. طبق کلینیک کلیولند ، یک فرد مبتلا به COPD ممکن است ۱۰ برابر کالری بیشتر از فردی که COPD ندارد، برای تنفس نیاز داشته باشد. همچنین می تواند از خوردن و تنفس همزمان احساس ناراحتی کند.

علت اصلی COPD سیگار کشیدن است. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض مواد تحریک کننده مانند آلودگی هوا و گرد و غبار نیز می تواند منجر به COPD شود. درمان شامل داروهایی مانند گشاد کننده برونش و درمان‌های ریوی مانند اکسیژن درمانی است.

۸: اندوکاردیت

اندوکاردیت باعث التهاب پوشش داخلی قلب یا اندوکاردیوم می‌شود. وقتی میکروب ها – معمولاً باکتری ها – وارد جریان خون می‌شوند و در قلب جمع می‌شوند، ایجاد می‌شود.

بیشتر افراد مبتلا به اندوکاردیت تب دارند. این ممکن است همراه با اشتهای ضعیف باشد. افزایش دمای بدن همچنین باعث افزایش متابولیسم و ​​سوزاندن چربی ها می شود و باعث کاهش وزن می شود.

علائم دیگر عبارتند از:

• سوفل قلب
• سرفه ، با خون یا بدون خون
• درد شکم
• درد قفسه سینه
• تنفس دشوار
• عرق شبانه
• کمردرد
• سردرد
• لکه های قرمز یا بنفش روی پوست

اندوکاردیت در قلب های سالم نادر است. به احتمال زیاد افراد مبتلا به دریچه های آسیب دیده قلب، دریچه های قلب مصنوعی یا نقص مادرزادی قلب را تحت تأثیر قرار می‌دهد. درمان اندوکاردیت شامل آنتی‌بیوتیک و جراحی است.

۹: بیماری سل

یکی دیگر از دلایل کاهش وزن غیرقابل توجیه ، سل است.سل بیماری مسری است که معمولاً ریه ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.کاهش وزن و کاهش اشتها از علائم اصلی سل است ، اما دلایل آن کاملاً مشخص نیست.

سل از طریق هوا پخش می‌شود.

علائم سل فعال شامل موارد زیر است:

• سرفه شدید که ۳ هفته یا بیشتر طول بکشد
• درد قفسه سینه
• سرفه کردن خون یا بلغم
• خستگی
• عرق شبانه
• لرز
• تب

سل معمولاً با یک دوره آنتی‌بیوتیک به مدت شش تا نه ماه درمان می‌شود.

۱۰: سرطان

سرطان اصطلاح عمومی برای بیماری‌هایی است که باعث تقسیم و گسترش سریع سلو‌ل‌های غیرطبیعی می‌شوند.طبق انجمن سرطان آمریکا، یکی از اولین علائم ممکن است کاهش وزن بدون توجیه ۱۰ پوند یا بیشتر باشد. این مورد در سرطان های لوزالمعده، ریه، معده و مری شایع است.

سرطان باعث افزایش التهاب می‌شود. این باعث از بین رفتن عضلات و اختلال در هورمون‌های تنظیم کننده اشتها می‌شود. یک تومور در حال رشد همچنین ممکن است مصرف انرژی در حال استراحت یا میزان انرژی بدن را در حالت استراحت افزایش دهد.

علائم اولیه سرطان نیز شامل موارد زیر است:

• تب
• خستگی
• درد
• تغییرات پوستی

بسیاری از شرایط می‌توانند باعث بروز این علائم شوند. گاهی اوقات، سرطان هیچ علائمی ایجاد نمی‌کند.

درمان به نوع سرطان بستگی دارد. درمان‌های معمول شامل، جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و ایمونوتراپی است.

۱۱: بیماری آدیسون

بیماری آدیسون حمله‌ی سیستم ایمنی بدن به غدد فوق کلیوی می‌باشد. به نوبه‌ی خود، غدد فوق‌کلیه نمی‌توانند به اندازه کافی هورمون‌هایی مانند کورتیزول و آلدوسترون تولید کنند. کورتیزول بسیاری از عملکردها از جمله متابولیسم و ​​اشتها را تنظیم می کند. سطح پایین کورتیزول ممکن است منجر به کاهش اشتها و کاهش وزن شود. در واقع این بیماری یکی از علل چاقی و لاغری است.

علائم دیگر بیماری آدیسون عبارتند از:

• فشار خون پایین
• خستگی مزمن
• ضعف عضلانی
• ولع نمک

بیماری آدیسون نادر است . درادامه درمان شامل داروهایی است که غده فوق کلیه را تنظیم می‌کنند.

۱۲: ایدز

از دیگر علل چاقی و لاغری می توان به ایدز اشاره کرد. HIV به سلو‌ل‌های ایمنی که سلول‌های T گفته می‌شوند حمله می‌کند. این امر مبارزه با عفونت ها را دشوار می کند. در صورت عدم درمان ، HIV می تواند منجر به سندرم نقص ایمنی اکتسابی (AIDS) شود. موارد پیشرفته‌ی این شرایط اغلب باعث کاهش وزن می‌شوند.

علائمی مانند گلودرد، زخم‌های دهان و خستگی می‌تواند غذا خوردن را ناخوشایند کند. اچ آی وی همچنین خطر عفونت‌های ثانویه را افزایش می‌دهد.

علائم دیگر HIV عبارتند از:

• تب
• لرز
• بثورات
• عرق شبانه
• تورم غدد لنفاوی
• دردهای عضلانی

علائم HIV به شخص و مرحله‌ی عفونت بستگی دارد. درمان ضد رتروویروسی برای درمان HIV و جلوگیری از شیوع ویروس استفاده می شود و ممکن است کاهش وزن را بهبود بخشد.

۱۳: نارسایی احتقانی قلب

آیا نارسایی احتقانی قلب می تواند از علل چاقی و لاغری باشد؟ بله.کاهش وزن از عوارض نارسایی احتقانی قلب (CHF) است. وقتی قلب نتواند از خون کافی پر شود، قلب نمی تواند خون را با نیروی کافی یا هر دو پمپ کند. ممکن است یک یا هر دو طرف قلب را تحت تأثیر قرار دهد.

در CHF، سیستم گوارشی نمی‌تواند خون کافی دریافت کند. این می‌تواند منجر به حالت تهوع و پری زودرس شود. به‌علاوه، ممکن است تنفس هنگام غذا خوردن سخت باشد.

التهاب در بافت آسیب دیده قلب نیز سرعت متابولیسم را کاهش می دهد و باعث کاهش ناخواسته وزن می‌شود.

علائم CHF همچنین شامل موارد زیر است:

• تنگی نفس
• سرفه مداوم
• تورم
• خستگی
• ضربان قلب سریع

درمان CHF دارویی است و در برخی موارد، ممکن است جراحی لازم باشد.

منبع: healthline, webmd, mayoclinic