بیماری سیاتیک چیست؟
عصب سیاتیک بلندترین عصب موجود در بدن است. معمولا سیاتیک، به درد در مسیر عصب سیاتیک، که شاخه‌های آن از ناحیه‌ی تحتانی کمر شروع شده و از طریق لگن و باسن به پاها کشیده شده، گفته می‌شود. به طور معمول، سیاتیک فقط در یک طرف بدن تأثیر می‌گذارد. سیاتیک اغلب به دلیل فتق دیسک، فشار استخوان بر روی ستون فقرات یا تنگی کانال نخاعی که موجب ایجاد فشار بر روی بخشی از عصب سیاتیک می‌شود، اتفاق می‌افتد. این امر باعث ایجاد التهاب، درد و اغلب بی‌حسی در پای آسیب دیده می‌شود.
معمولا سیاتیک، به درد در مسیر عصب سیاتیک، که شاخه‌های آن از ناحیه‌ی تحتانی کمر شروع شده و از طریق لگن و باسن به پاها کشیده شده، گفته می‌شود. به طور معمول، سیاتیک فقط در یک طرف بدن تأثیر می‌گذارد.
اگرچه دردهای مرتبط با سیاتیک می‌توانند شدید باشند، اما اکثر موارد با درمان‌های غیر جراحی در طی چند هفته برطرف می‌شوند. افراد با درد شدید در صورتی که همراه با علائمی همچون احساس ضعف در پا یا هرگونه تغییر در اجابت مزاج و یا عملکرد مثانه باشد، نامزد عمل جراحی هستند.
علائم بیماری سیاتیک چیست؟
مشخصه‌ی اصلی درد سیاتیک امتداد و کشیدگی آن از ناحیه‌ی تحتانی کمر به سمت باسن و پا است، اما ممکن است تقریباً در هر نقطه در امتداد مسیر عصبی احساس ناراحتی کنید ولی محل اصلی درد مسیری است که از ناحیه‌ی کمر شروع شده و تا پشت ران ادامه می‌یابد. مشخصه‌ی درد می‌تواند به طور گسترده‌ای متفاوت باشد. علائم این درد می‌تواند از یک درد خفیف گرفته تا دردی شدید، احساس سوزش یا احساسی بسیار دردناک متفاوت باشد، گاهی اوقات می‌تواند به شکل احساس لرزش یا شوک الکتریکی باشد و سرفه یا عطسه و نشستن طولانی مدت می‌تواند علائم را تشدید کند. درد سیاتیک معمولا یک طرفه است.
همچنین برخی از افراد در ناحیه پا دچار بی‌حسی، سوزن سوزن شدن یا ضعف عضلانی می‌شوند، ممکن است در یک قسمت از پا دچار درد شوید، در حالی که در قسمتی دیگر دچار بی‌حسی هستید. گاهی اوقات با راه رفتن یا خم شدن علائم سیاتیک تشدید می‌شود و با دراز کشیدن برطرف می‌شود. بی‌حسی و تسکین درد با تغییر وضعیت بدن می‌تواند جزیی یا کامل باشد.
اگرچه بیشتر افراد مبتلا به سیاتیک اغلب بدون درمان به طور کامل بهبود می‌یابند، اما سیاتیک به طور بالقوه می‌تواند باعث آسیب دائمی عصب شود؛ بنابراین در صورت وجود هر گونه علائمی مانند از دست دادن احساس یا ضعف در پای آسیب دیده یا اختلال در عملکرد روده و مثانه سریعا به اورژانس مراجعه نمایید.
علت ایجاد بیماری سیاتیک چیست؟
فشار بر روی عصب سیاتیک ناشی از فتق دیسک در ستون فقرات یا رشد بیش از حد استخوان بر روی مهره باعث درد سیاتیک می‌شود و به ندرت دلایلی مانند تومور یا بیماری‌هایی مانند دیابت عامل ایجاد سیاتیک هستند. گاهی اوقات این بیماری به دلیل تحریک عصب سیاتیک در دوران بارداری ممکن است ایجاد شود. عوامل خطر ابتلا به سیاتیک شامل موارد زیر است:
سن؛ تغییرات وابسته به سن در ستون فقرات، مانند فتق دیسک و ساییدگی استخوان، شایع ترین دلایل سیاتیک هستند.
چاقی؛ با افزایش فشار بر روی ستون فقرات، اضافه وزن موجب تغییر ستون فقرات و مشکل سیاتیک می‌شود.
شغل؛ شغل‌هایی که در آن فرد مجبور به پیچاندن کمر خود، حمل بارهای سنگین یا رانندگی وسیله نقلیه موتوری به مدت طولانی است، ممکن است در ابتلا به سیاتیک نقش داشته باشند. هرچند تا به حال شواهدی قطعی در این مورد یافت نشده است.
نشستن طولانی مدت؛ افرادی که به مدت طولانی می‌نشینند و یا سبک زندگی کم تحرکی دارند، بیشتر از افراد فعال در معرض سیاتیک هستند.
دیابت؛ بیماری‌ای که بر استفاده بدن از قند خون تاثیر می‌گذارد، خطر آسیب دیدگی عصبی را افزایش می‌دهد.
چگونه می‌توان از سیاتیک پیشگیری کرد؟
همیشه نمی‌توان از بروز سیاتیک جلوگیری کرد و ممکن است بیماری عود کند. موارد زیر نقش اساسی در محافظت از کمر دارند:
به طور منظم ورزش کنید؛ جهت قوی نگه داشتن کمر، باید به عضلات اصلی خود یعنی عضلات موجود در شکم و کمر که عضلات حیاتی جهت تغییر و تنظیم وضعیت بدن هستند، توجه ویژه ای کنید و با پزشک خود جهت انجام این فعالیت‌ها مشورت کنید.
هنگام نشستن وضعیت مناسب را حفظ کنید؛ صندلی با پشتی خوب، دسته و پایه چرخان انتخاب کنید، یک بالش یا حوله رول شده را جهت قرار دادن در قسمت کوچک پشت خود در نظر بگیرید تا منحنی طبیعی ستون فقرات حفظ شود و زانو و لگن را در ارتفاع مناسب خود قرار دهید.
از بدن خود درست استفاده کنید؛ اگر مدت طولانی ایستاده‌اید، پاها را به ترتیب با گذاشتن بر روی چهارپایه یا جعبه‌ی کوچک استراحت دهید. وقتی چیزی سنگین را بلند می‌کنید، از اندام‌های تحتانی خود جهت انجام کار استفاده نمایید و مستقیم خم و راست و فقط با استفاده از زانوها خم شوید. بار را نزدیک بدن خود نگه دارید، از بلند کردن و پیچاندن همزمان خودداری کنید. در صورتی که اجسام بسیار سنگین هستند، از فرد دیگری جهت بلند کردن آن کمک بگیرید.
سیاتیک چگونه تشخیص داده می‌شود؟
سیاتیک با معاینه بدنی و سابقه پزشکی تشخیص داده می‌شود. علائم واضح و انجام معاینات اختصاصی به پزشک جهت تشخیص کمک می‌کند، بعضی اوقات جهت تشخیص قطعی بیماری و یافتن علت ایجاد کننده‌ی آن از عکس رادیوگرافی و آزمایش‌های دیگر مانند سی تی اسکن، ام آر آی و الکترومایوگرام استفاده می‌شود.
درمان سیاتیک چیست؟
به طور سنتی استراحت در خانه جهت درمان سیاتیک کمک کننده است؛ اما فایده استراحت در درمان این بیماری چقدر است؟ یک تیم تحقیقاتی در هلند به سرپرستی دکتر پاتریک ورومن به طور تصادفی ۱۸۳ نفر از بیماران را انتخاب کرده و اثر استراحت در تخت خواب به مدت دو هفته را بر روی آنان بررسی نموده و برای سنجش نتیجه، اقدامات اولیه و ثانویه مورد بررسی قرار گرفت، محققان به این نتیجه رسیدند که “در بین بیمارانی که علائم و نشانه هایی از سندرم لومبوساکرال رادیکولار دارند، استراحت در تخت درمان موثرتری نسبت به درمان انتظاری نیست.” بنابراین استراحت مطلق، الزاما موجب بهبود حال بیماران سیاتیک نمی‌شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
سیاتیک خفیف معمولاً با گذشت زمان بهبود می‌یابد، اما اگر درمان‌های خانگی علائم را تسکین نداد یا اگر درد شما بیش از یک هفته ادامه یابد و درد شدید بود و یا به مرور زمان بدتر شد، به پزشک خود مراجعه نمایید. در صورت مشاهده‌ی هر یک از علائم زیر فورا به پزشک مراجعه نمایید:
- درد ناگهانی و شدید در کمر یا پا و بی‌حسی یا ضعف عضلانی در پا
- درد ناشی از یک آسیب شدید، مانند درد ناشی از تصادف رانندگی
- ایجاد اختلال در کنترل مثانه و روده
منبع: Medicinenet, Mayo Clinic
